Πολιτιστική Διπλωματία και Οικονομική Ανάπτυξη: Συμπόρευση ή Απαίτηση;

Απαραίτητη προϋπόθεση, το μοντέλο της σύγχρονης ελληνικής πολιτιστικής διπλωματίας να αξιοποιεί και να αναδεικνύει όλα τα ειδικά χαρακτηριστικά της και να προάγει το κατάλληλο αφήγημα. Δεν είναι δυνατό να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς πολιτισμό, αλλά και πολιτισμός χωρίς ανάπτυξη.

Από τη Ζηνοβία (Τζίνα) Τσαντρίζου

Στόχος της παρούσας συμβολής είναι η αναφορά στη δυναμική της Πολιτιστικής Διπλωματίας, ως ευκαιρία που ξεπερνά την ελληνική επικράτεια, με έμφαση στις νέες προκλήσεις.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός, ότι ενώ είναι αναγνωρισμένος ο παγκόσμιος ρόλος του ελληνικού πολιτισμού και τα χαρακτηριστικά που τον συνθέτουν, δεν είναι καθόλου προφανής η υιοθέτηση αποτελεσματικής στρατηγικής διαχείρισης του πολιτιστικού μας κεφαλαίου.
Δεν έχουμε καταφέρει να εργαλειοποιήσουμε στο μέγιστο την ιστορία και τον πολιτισμό μας ως μοχλό οικονομικής ανάπτυξης. Η πολιτιστική διπλωματία για να προβάλλει με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο την κληρονομιά και να προάγει τη σύγχρονη δημιουργία, προαπαιτεί τη συνεργασία όλων των φορέων και τη σύγκλιση της στρατηγικής τους.
Η ίδρυση της UNESCO το 1946 υπήρξε σταθμός και αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, τον πρώτο φορέα διαχείρισης πολιτισμικού «κεφαλαίου» σε διεθνές επίπεδο.
Σήμερα πλέον, πολλές χώρες υπερθεματίζουν την πολιτιστική διπλωματία ως μέσο διείσδυσης, με κύριο σκοπό την εξυπηρέτηση και μεγέθυνση των οικονομικών και εμπορικών τους μεγεθών.
Τα πολιτιστικά αγαθά συνιστούν κομβικό παράγοντα στην ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας και η πολιτιστική διπλωματία είναι άμεσα και θετικά συνδεδεμένη με αυτήν. Αλλά και με πολιτικούς και διπλωματικούς στόχους θα προσθέταμε.
Στην Ελλάδα συχνά διατυπώνεται η άποψη ότι ο πολιτισμός είναι η «βαριά της βιομηχανία». Το αφήγημα αυτό αναδεικνύει τη σημασία του πολιτιστικού κεφαλαίου, στο πλαίσιο των διεθνών οικονομικών σχέσεων.

Ο πολιτισμός, εκπροσωπεί την ιστορία και την ταυτότητα των μελών μίας κοινωνίας. Ενισχύει τη σταθερότητα μέσω της κατανόησης και της συνύπαρξης. Είναι όμως και πηγή εσόδων. Βέβαια, η θετική αξιοποίηση του πολιτιστικού κεφαλαίου ως μοχλό ανάπτυξης, συνιστά σύνθετη διαδικασία.

Η περίπτωση της Ελλάδας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λόγω της ξεχωριστής της θέση παγκοσμίως και του εξ΄ορισμού συγκριτικού πλεονεκτήματος διείσδυσης που διαθέτει, αλλά η διεθνής πολιτισμική της παρουσία όπως αυτή σχεδιάζεται, και αξιοποιείται στρατηγικά, παρουσιάζει ίσως σημαντικές ελλείψεις.
Ενώ η χώρα μας έχει να επιδείξει ξεχωριστή πολιτιστική κληρονομιά, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι δεν έχει κεφαλαιοποιήσει στο μέγιστο αυτό τον «πλούτο», προκειμένου να κεφαλαιοποιήσει τη δυνητικά προκύπτουσα υπεραξία.
Στις σύγχρονες κοινωνίες, το «πολιτιστικό κεφάλαιο» δύναται να εκφραστεί μέσα από ποικίλες μορφές. Ο πολιτισμός έχει αναδειχθεί ως φορέας ιδεών και αξιών αλλά και ως ευκαιρία προσέγγισης και διείσδυσης, υπερβαίνοντας τα παραδοσιακά όρια και ενισχύοντας την οικονομική και πολιτιστική επιρροή.
Σήμερα, το ενδιαφέρον γύρω από τα υλικά και άυλα πολιτιστικά αγαθά έχει ενταθεί, καθώς είναι φανερό ότι ενσωματώνει οικονομική και πολιτιστική αξία. Παρότι η «αξία» του πολιτισμικού κεφαλαίου είναι δύσκολο να αποτιμηθεί, συνδέεται τόσο με κλασικά οικονομικά όσο και με ποιοτικά χαρακτηριστικά των αγαθών καθώς και με την υπεραξία των ιδεών και των αρχών που ενσωματώνονται σε αυτά.
Στη χώρα μας, υπάρχουν ξεχωριστές πρωτοβουλίες και δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση, τις οποίες οφείλουμε να αναδεικνύουμε. Με τις ενέργειές τους συμμετέχουν ενεργά και ενθαρρύνουν τη δημόσια συζήτηση για τον πολιτισμό και την υπεραξία της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Η ανάπτυξη των δράσεων για τη διάδοση όλων των ιστορικών, πολιτιστικών και αξιακών στοιχείων ως διεθνές σημείο αναφοράς, ευαισθητοποιούν την ελληνική αλλά και διεθνή κοινότητα.
Ο πολιτισμός και οι δράσεις του, προσεγγίζονται από την πλειοψηφία των δρώντων και ως οικονομική δραστηριότητα. Συνιστά μια σύνθετη έννοια, με την οποία καθήκον μας είναι να εκφράζεται η θεσμική, ηθική, επιστημονική και κοινωνική πρόοδος.
Το ενδιαφέρον αυξάνεται επίσης, με δεδομένο ότι δημιουργεί δικαιολογημένες προσδοκίες σε ότι αφορά στη θετική τους συνεισφορά και στους δείκτες ανάπτυξης και απασχόλησης.
Ο πολιτισμός διαχρονικά αποτελεί ένα ισχυρό άυλο δημόσιο αγαθό κοινωνικού ενδιαφέροντος με σημαντικούς οικονομικούς πόρους. Ενσωματώνει ειδικά χαρακτηριστικά, τα οποία επιτρέπουν την αξιοποίησή του σε πολλαπλά επίπεδα.
Κατά ταύτα, υπάρχουν καινοτόμοι τρόποι να ενισχυθεί η αποτίμηση της αξίας των διαφόρων πολιτιστικών εκφράσεων και συγχρόνως να οικοδομούνται στρατηγικές επενδυτικές επιλογές, δημόσιες και ιδιωτικές.
Απαραίτητη προϋπόθεση, το μοντέλο της σύγχρονης ελληνικής πολιτιστικής διπλωματίας να αξιοποιεί και να αναδεικνύει όλα τα ειδικά χαρακτηριστικά και να προάγει το κατάλληλο αφήγημα.
Δεν είναι δυνατό να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς πολιτισμό, αλλά και πολιτισμός χωρίς ανάπτυξη.

Ξεφυλλίστε το περιοδικό WOMEN IN BUSINESS & SCIENCE ΕΔΩ